در نشست قاب‌های ماندگار تشریح شد؛
چالش‌ها، تهدیدها و فرصت‌های آینده انقلاب اسلامی
به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی واحد همدان، نشست قاب‌های ماندگار با موضوع بررسی «چالش‌ها، تهدیدها و فرصت‌های آینده انقلاب اسلامی» به همت معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی با حضور دو تن از اساتید دانشگاه بوعلی‌سینا، هفتم اسفندماه در محل سالن اجتماعات کاظمی آشتیانی این واحد برگزار شد.
رضا رحمتی، عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه بوعلی سینا در این نشست با اشاره به تمایز میان انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی، اظهار کرد: انقلاب اسلامی همچون سایر انقلاب‌های دنیا یک رهبری، ایدئولوژی و یک جنبش اجتماعی بسیار فعال داشت، انقلابی که در کنار دارا بودن مفاهیم و ارزش‌های یک انقلاب، مبتنی بر اصول و مرام اسلامی هم بود.
وی افزود: جمهوری اسلامی یک سیستم یا نظام و واحد سیاسی است که دارای قوای متعدد سیاسی و نظامی با مؤلفه‌های حکومت‌داری است و همچون سایر حکومت‌های سیاسی باید رفتار کند، این رفتارها اثرات داخلی و خارجی دارد و باید در قبال رفتارهایش پاسخ بدهد و مناسبات، چالش‌ها و آسیب‌های متعددی وجود دارد که در این سیستم با آنها روبرو است.
رحمتی با اشاره به اینکه تمایز بین انقلاب و جمهوری اسلامی اجتناب‌ناپذیر است، بیان کرد: انقلاب اسلامی یک جنبش و حرکت اجتماعی است، اما جمهوری اسلامی یک نهاد و سازمان سیاسی است که باید تمام شاخص‌های یک سیستم از جمله کارآمدی، مسئولیت‌پذیری، مشارکت‌جویی و پاسخگویی را داشته باشد، از این رو چالش‌های جمهوری اسلامی بیشتر از انقلاب است.
وی با بیان اینکه انقلاب مبتنی بر اصل تکامل سیاسی و اجتماعی است، تصریح کرد: انقلاب دائم در حال شدن است و متوقف به یک زمان خاصی به طور مثال سال ۱۳۵۷ نیست، این انقلاب بر اساس اهدافی که تعریف کرده بناست به تمدن اسلامی متصل شود، اما جمهوری اسلامی یک سیستم با ثبات است و نقطه اتکای او ثبات و آرامش سیاسی است، برخلاف انقلاب که آموزه‌های او در حال تکامل است. انقلاب اسلامی ناظر بر اصول اساسی اسلامیت است و وامدار نگاه دموکراتیک به جا مانده از انقلاب فرانسه نیست، بلکه ناظر بر اصول اسلام است که مرام و مسلک خود را از کتاب ۴۰ حدیث امام(ره) و اصول ولایت‌فقیه گرفته است.
رحمتی ادامه داد: اما جمهوری اسلامی در عین پایبندی به اسلام به جمهوریت و به مردم هم پایبند و پاسخگوست، اگر انقلاب اسلامی به خدا پاسخگوست جمهوری اسلامی به مردم پاسخگوست، انقلاب یک مسئله ایدئولوژیک است اما جمهوری اسلامی یک مسئله متدولوژیک است یعنی راه و روش سیستم سیاسی برای عرضه کارآمدی خود که مانند سایر نظام‌ها می‌تواند نیازها و ضرورت‌های مردم در کشور ما را برطرف کند.
این استاد گروه علوم سیاسی اظهار کرد: انقلاب اسلامی آرمان‌خواهانه است و نگاه او به اهداف بلندی است که بنیان‌گذاران انقلاب آن را بنا کرده‌اند اما جمهوری اسلامی به واسطه سیستمی بودن خود باید با واقعیات عجین باشد، تفکیک این دو مسئله به ما کمک می‌کند تا چالش‌های هر کدام را بهتر بشناسیم لذا می‌دانیم چالش انقلاب اسلامی یک چالش گفتمانی است اما جمهوری اسلامی با چالشی از جمله کارآمدی یا کارویژه‌های نظام سیاسی برای ارائه خدمات اجتماعی و رفاهی روبرو شده است.
وی با تأکید بر اینکه یکی از فرصت‌های انقلاب اسلامی این است که اصول و مرام او کهنه نمی‌شود، افزود: در جمهوری اسلامی فرصت‌ها ناظر به شرایط موجود و عملی است، الزاماً مؤلفه‌های انقلاب با جمهوری اسلامی عجین نمی‌شود.
رحمتی با اشاره به سخنان ۲۹ بهمن‌ماه سال گذشته مقام معظم رهبری که مسئله انقلاب را از جمهوریت جدا می‌کنند، گفت: ایشان این تفکیک را در این جمله مطرح می‌کنند «ما هر جا انقلابی عمل کردیم عقب‌ماندگی نداشته‌ایم، اما هر جا دچار رخوت شدیم عقب ماندیم.»
مسئله اقتصادی؛ اولین چالش داخلی جمهوری اسلامی
وی با اشاره به چالش‌های جمهوری اسلامی و دسته‌بندی آنها یادآور شد: بنا به اشاره رهبر معظم انقلاب در سخنرانی که در بالا مطرح شد، اولین چالش داخلی مسئله فقر یعنی مسئله اقتصادی است. کشور ایران در آمار جهانی فلاکت جهانی رتبه هشتم را به خود اختصاص داده است. کارشناسان اقتصادی علت این مشکل که از ابتدای دهه ۹۰ تا سال ۹۹ در بدترین شرایط فقر قرار گرفته‌ایم را تورم افسارگسیخته می‌دانند. این چالش منجر به کوچک شدن سفره مردم و فقیرتر شدن قشر ضعیف جامعه می‌شود.
رحمتی اضافه کرد: جدا از در نظر گرفتن شاخص فلاکت جهانی اگر بخواهیم نگاهی عادلانه به این مسئله در ایران داشته باشیم، همچنان تورم یکی از عوامل اصلی فقرزایی در ایران است و نمی‌توان منکر فقر شد.
این استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه بوعلی سینا با اشاره به راه‌حل این مشکل عنوان «پنجره فرصت‌های جمهوری اسلامی» را مطرح کرد و توضیح داد: همانطور که ما در جمهوری اسلامی با چالش فقر به عنوان یک ابر بحران مواجه هستیم با یک پنجره فرصت هم روبرو هستیم و آن این است که جامعه هنوز به نظام سیاسی اعتماد دارد و این اعتماد یک فرصت بزرگ برای جمهوری اسلامی است. این پنجره فرصت تا ابد باز نیست و این وضعیت پایدار نخواهد بود و پنجره بسته می‌شود، اگر نخبگان جمهوری اسلامی این فرصت را دربیابند می‌توانند این اعتماد یا سرمایه اجتماعی مخدوش شده را ترمیم کنند همچون فسادستیزی، مبارزه با تورم، کنترل کسری بودجه، مبارزه با ناترازی بانک‌ها و... مسائلی است که دولت سیزدهم بناست به آن بپردازد این در عین وجود چالش یک فرصت و سبب افزایش اعتماد می‌تواند باشد.
رحمتی هنر نظام لیبرال دموکراسی را هضم کردن چالش‌ها و بحران‌ها در خود دانست و اظهار کرد: همانطور که در سطح بین‌الملل علی‌رغم هیاهو و فعالیت جنبش‌هایی همچون وال‌استریت در آمریکا یا جلیقه زردها در فرانسه دیگر نامی از آنها نیست، این یک پنجره فرصت است که در جمهوری اسلامی وجود دارد و توانایی دارد که این بحران‌ها را با جبران در خود حل کند.
این استاد دانشگاه با اشاره به چالش دیگری که جمهوری اسلامی با آن روبرو است به مسئله بیکاری اشاره کرد و گفت: ۱۲ درصد جامعه ایران بیکار مطلق هستند که علت اصلی این چالش، تورم، عدم رونق اقتصادی، بحران کرونا در دو سال اخیر، عدم داشتن مهارت شغلی بخصوص جوانان و دانشگاهیان، مهاجرت از روستا به شهر و... است، به عنوان راه‌حل این چالش می‌توان گفت همه ما باید دست به دست هم دهیم تا شرایط را برای رشد اقتصادی به بالای پنج درصد در جامعه برسانیم. راه‌حل خروج از تورم رسیدن به رشد است و در این راه باید به سمت صنعتی شدن و کارخانه‌داری برویم.
رحمتی توضیح داد: بحران دیگر جمهوری اسلامی ترکیب جمعیتی است، شاخص‌های جمعیتی کشور ما بسیار نگران‌کننده است حتی از بیکاری و تورم بدتر است، نرخ رشد جمعیت ما ۱,۶ است یعنی هر بانو در ایران زیر دو بچه به دنیا می‌آورد، در حالی است که با این نرخ حتی جایگزینی جمعیت در ایران هم محقق نخواهد شد. امروز اغلب جمعیت کشور ما جوان است نتیجه سیاست‌های دهه ۶۰ است که نرخ باروری هر بانو به صورت میانگین در آن دوره ۶.۵ بوده است، امروز ایران در پایین‌ترین نرخ باروری در کل منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا قرار داریم.
این مدرس دانشگاه بیان کرد: پایین آمدن نرخ باروری در ایران یک بحران است چراکه پیامدهای منفی بسیاری بر آینده کشور خواهد داشت از جمله پیامدهای اقتصادی، کاهش نیروی کار، هزینه نگهداری از جمعیت سالخورده و تغییر سبک زندگی و... .
وی با ارائه راه‌حل‌هایی در این زمینه اظهار کرد: قرار دادن مشوق‌های مالی و معیشتی، درمان ناباروری و کاهش هزینه‌های مربوط به آن، اصلاح سبک زندگی می‌تواند راهکارهایی باشد.
دچار بحران استهلاک سرمایه‌گذاری شده‌ایم
رحمتی یادآور شد: بحران سرمایه‌گذاری نیز یکی دیگر از چالش‌هایی است که جمهوری اسلامی با آن مواجه است که رفته کم و کمتر شده، در ۱۰ سال گذشته این کاهش بسیار بیشتر از دوره‌های قبل مشهود بوده است، دچار بحران استهلاک سرمایه‌گذاری شده‌ایم و علت آن وضعیت سیاسی، ارتباط بین اقتصاد و چالش هسته‌ای، عدم اطمینان برای سرمایه‌گذاری و... است. تغییر در باور سرمایه‌گذار نسبت به آینده که آینده این کشور قابل اطمینان است می‌تواند راه حل خروج از این بحران باشد.
وی با اشاره به اینکه بحران مهاجرت نیز از جمله چالش‌های دیگر است، گفت: بر اساس آخرین آمار در سال ۲۰۲۰ نزدیک به دو میلیون ایرانی در خارج از کشور زندگی می‌کنند، راه‌حل این مسئله نیز می‌تواند افزایش امید به کشور، رشد اقتصادی، بهبود وضعیت فارغ‌التحصیلان، افزایش امید به زندگی، افزایش سطح رفاه و ... باشد.
رحمتی به مسئله جمهوریت به عنوان یک چالش دیگر اشاره کرد و گفت: این چالش مسئله مشارکت مردم است که در انتخابات ریاست جمهوری امسال پایین‌ترین نرخ مشارکت از ابتدای انقلاب تاکنون را تجربه کردیم، علت این کاهش، ناکارآمدی سیاسی برخی نیروهای تأثیرگذار اجتماعی، درگیری و منازعات سیاسی داخلی، فقدان راه حل برای برون رفت از مشکلات توسط نیروهای سیاسی، عدم شکل‌گیری انسجام ملی پیرامون مسائل کلیدی، عدم اتحاد در منافع ملی، عدم اعتماد و... از جمله مواردی است که منجر به دلسرد شدن مردم شده است که راه‌حل این چالش ترمیم مؤلفه‌های اعتماد عمومی مردم است تا اعتماد آنها به نظام سیاسی و اجرایی بازگردد.
این استاد دانشگاه در پایان بیان کرد: چالش‌هایی که مطرح شد هم پتانسیل تبدیل شدن به تهدید را دارد هم تبدیل شدن به فرصت، اگر حواسمان نباشد این چالش‌ها منجر به از بین رفتن اعتماد و بسته شدن پنجره فرصت می‌شود اما اگر از این فرصت به درستی استفاده کنیم به فرصت تبدیل خواهد شد.
وحید پاشایی، استاد گروه معارف دانشگاه بوعلی سینا، در این نشست با بیان اینکه تفکیکی که در مسئله انقلاب و جمهوریت از سوی استاد رحمتی مطرح شد مبحثی دقیق و کارشناسی است و از دریچه جهاد تبیین در مورد موضوع نشست وارد بحث می‌شویم، اظهار کرد: جهاد تبیین یک فریضه و در حکم جهاد از سوی رهبر معظم انقلاب بیان شد.
وی افزود: انسان دارای دو بعد جسمانی و روحانی است و هر یک از این ابعاد نیازمندی‌هایی دارد که برای رفع هر کدام، نیازمند برنامه‌ریزی‌هایی است، انقلاب اسلامی ایران با مطرح کردن خود و سپس جمهوری اسلامی این ادعا را داشت که برای همه ابعاد انسانی از جمله نیازها و پیشرفت‌های مادی و هم پیشرفت‌های معنوی و غیرمادی را دارد.
انقلاب در صورتی که به ابعاد معنوی و مادی مردم بپردازد موفق است
پاشایی با بیان اینکه بحث اسلام به‌عنوان مانیفست ابعاد معنوی و بحث جمهوری به‌عنوان مانیفستی برای ابعاد مادی است، تصریح کرد: نمی‌توان این نیازها و ابعاد را اولویت داد که ابتدا تنها به یک بعد بپردازیم، تفکیک این دو بعد از هم بسیار سخت است بلکه تأمین این دو نیاز توأم باهم باید جلو بروند و انقلاب زمانی موفق خواهد شد که این نیازها را توأم جلو ببرد.
وی ادامه داد: از آنجا که این دو فضا بسیار گسترده و پیچیده است، به نظر می‌رسد تأمین نیازهای مادی چون بیشتر ملموس است و تجربه در این زمینه وجود دارد، رفع آن آسان‌تر است اما تأمین نیاز معنوی بسیار سخت‌تر است و اختلاف دیدگاه زیادی وجود دارد و بستگی به برنامه‌ریزی حکومت‌ها در این زمینه دارد.
این استاد دانشگاه با اشاره به فهرستی که از سلسله مباحث مطرح شده از سوی رهبر معظم انقلاب در مسئله جهاد تبیین تهیه کرده است، بیان کرد: از مهم‌ترین مسائل جدی و جاری نظام که نیاز به روشنگری دارد مسئله زنان، مسئله خانواده و آسیب‌هایی که متوجه این موضوع شده و همچنین پرهیز از تفرقه قومی و قبیله‌ای است. شخصیت و خط امام خمینی(ره)، حاکمیت دین، اسلامیت و جمهوریت توأمان با یکدیگر، اهداف و آرمان‌های انقلاب، هویت ملی، بحران جمعیت، تکیه بر توان داخلی در حل مشکلات، اندیشه مقاومت و... موردنظر است.
وی با بررسی چهار ساحت که فرصت‌ها و چالش‌ها از دل آن بیرون می‌آید، توضیح داد: باورها، ارزش‌ها، آرمان‌ها و دغدغه‌ها عرصه‌هایی هستند که تبیین در این مورد باید موردبررسی قرار گیرد، باورهای درست از غلط تبیین شود، ارزش‌های انقلاب به ویژه برای نسل جوان بیان شود، آرمان‌های ما اگر درست تبیین نشود جوان نمی‌تواند به دنبال آنها برود.
پاشایی یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که در این زمینه در ایران وجود دارد را عدم تبیین گری درست دانست و تصریح کرد: به طور مثال ببینیم فضای تاریخی و دوران پهلوی چقدر تبیین شده چه برای جوانان و چه افرادی که در آن زیسته‌اند اینکه از نظر اقتصادی و سیاسی در آن دوران چه بر ایران می‌گذشت وقتی این تبیین‌ها به‌درستی انجام نشود، نوستالژی دروغین برای افراد می‌سازند. یا در حوزه خانواده وقتی افراد فقط آن را در قالب فیلم‌ها دریافته‌اند می‌بینیم هیچ دیتا یا اطلاعاتی که نیاز باشد نسل جوان دریافت کند نرسیده است. در حوزه پیشرفت‌های فناورانه که در کشور داشته‌ایم اطلاعات کمی به مردم رسیده تا حداقل مردم از آنها مطلع باشند.
وی اظهار کرد: سؤالی که مطرح است این است که باورهای دینی ما چقدر چکش‌کاری شده و در اختیار مردم قرار می‌گیرد، وقتی این تعلیمات به صورت سنتی، نصفه، نیمه و دستکاری شده در اختیار آنها قرار گرفته باشد زمانی که حکومتی به اسم حکومت دینی روی کار می‌آید مردم گمان می‌کنند که چون آنچه از دین می‌دانند که یک دین ناقص است نمی‌تواند امورات آنها را بگذراند و حکومتی که داعیه‌دار دین است پاسخگوی تمام نیازهای آنها نخواهد بود.
پاشایی بیان کرد: وقتی ذهن مردم روشن شود و مسائل برای آنان تبیین شود خیلی از مشکلات و مسائل را تحمل خواهند کرد اتفاقی که در دوران جنگ تحمیلی تا حدودی رخ داد وقتی این مسئله برای آنها تبیین شد که دشمن می‌خواهد خاک و ناموس آنها را بگیرد فداکاری‌های زیادی انجام دادند و بسیاری از مسائل را تاب آوردند.
مداومت و تکرار؛ روش تبیین در باورها
وی اضافه کرد: با بررسی برخی رفتارها و سبک زندگی ایرانی اسلامی در طول ۳۰۰ یا ۴۰۰ سال اخیر در می‌یابیم اشکالاتی در اغلب مردم ما(ایران) وجود دارد مثل خودمحوری یا فکر مصرفی؛ اما در برهه‌هایی این سبک زندگی تغییر کرده به طور مثال همدلی که در دفاع مقدس وجود داشته است. لذا همانطور که مداومت و تکرار یکی از راهکارهای رهبر معظم انقلاب در زمینه اصلاح سبک زندگی است، در زمینه باورهای ما به شدت نیاز به تبیین وجود دارد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا با اشاره به اینکه توجه به نیازهای مادی و معنوی از سوی حکومت باید توأم باشد، اظهار کرد: می‌بینم در غرب که از لحاظ مادی پیشرفته هستند، افرادی همچون یک خواننده زن مطرح غربی در حدود سال ۲۰۱۱ که در اوج معروفیت قرار داشت کمی قبلاً از اجرای برنامه‌هایش تمام آنها را کنسل کرده و علت را احساس یک خلأ در زندگی‌اش اعلام کرده بود، قطعاً این یک خلأ مادی برای چنین فردی با آن حجم از مشهوریت و درآمد مالی نبوده و جنس این خلأ متفاوت است. پس از آن کنکاشی روی زندگی این فرد داشتم که این خواننده تا امروز ۱۶ هزار کودک فقیر، بدسرپرست و کودک کار را تحت حمایت خود قرار داده است.
وی در پایان تأکید کرد: اگر به دنبال تربیت انسان تراز انقلاب اسلامی هستیم باید در عین حالی که از امکانات خوب مادی بهره‌مند می‌شوند دچار خلأ معنوی نباشند. فکر خوب، روان سالم، عقیده سالم و شادابی داشته باشند و خلأهای معنوی و غیرمادی او هم پر شده باشد.
انتهای پیام
نظر شما :